چرا از بنزین یورو۴ خبری نیست؟!

۲۸ دی ماه سال ۹۰ یعنی قریب به یک سال پیش، به مناسبت روز هوای پاک، بنزین یورو ۴ در یکی از جایگاه‌های سوخت در منطقه حکیمیه تهران توزیع شد. در این مراسم نمادین، جلیل سالاری مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی وعده داد تا پایان سال جاری امکان تولید ۴۰ میلیون لیتر بنزین یورو ۴ خواهیم داشت که به معنی فراهم شدن امکان عرضه ۵۸ درصد از کل بنزین مصرفی در کلانشهر‌ها خواهد بود. مصرف بنزین کشور آن روز‌ها کمی بیش از ۶۰ میلیون لیتر در روز بود.

سالاری در آن مراسم تاکید کرده بود: از ابتدای سال آینده عرضه بنزین یورو ۴ در کلانشهر‌ها آغاز خواهند شد که رقم تولید آن معادل ۳۰ میلیون لیتر در روز خواهد بود و ۵۶ درصد مصرف را پوشش خواهد داد.

اما این وعده دو ماهه در فروردین ۹۱ یعنی موعد توزیع بنزین یورو۴ تجدید و البته تقلیل داده شد.
علی فراهانی دارستانی مدیر برنامه ریزی شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران در ۳۰ فروردین ماه سال جاری گفت: با بهره برداری از چند طرح مهم توسعه پالایشگاهی در کشور، از ابتدای اردیبهشت ماه بنزین یورو ۴ در تمام جایگاه‌های شهر تهران عرضه می‌شود.

فراهانی وعده توزیع بنزین یورو را به شهر تهران محدود کرد و آن را به اردیبهشت ماه موکول کرد اما تنها دو روز بعد با آغاز اردیبهشت سال ۹۰ علیرضا ضیغمی معاون وزیر نفت در امور پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی یک ماه دیگر به مهلت توزیع بنزین یورو۴ اضافه کرد و گفت: از خرداد ماه سال جاری بنزین و گازوئیل با استاندارد یورو ۴ و ۵ به میزان ۳۰ درصد ظرفیت موجود کشور عرضه خواهد شد.

اما بنزین یورو ۴ تا پایان خرداد ۹۱ هم نه در تهران و نه در جای دیگری از کشور توزیع نشد تا در ۲۱‌ام تیرماه ۹۱ ضیغمی از عرضه قطعی بنزین یورو ۴ در تابستان خبر دهد و بگوید: اولویت عرضه‌ بنزین با استاندارد اروپا با کلان‌شهر تهران است.

ناگفته واضح است که تابستان هم رفت و بنزین یورو ۴ به جایگاه‌های عرضه سوخت نرسید. درست روز اول پاییز ۹۱ سعید مداح مروج مدیر هماهنگی و نظارت بر تولید شرکت پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی از فراهم نبودن امکان توزیع بنزین اروپایی خبر داد و گفت: در حال حاضر پالایشگاه‌های اراک، آبادان و تهران توان تولید بنزین با استانداردهای بالا را در اختیار دارند اما به دلیل مصرف بالا فعلا بنزین با استاندارد یورو ۴ و یورو ۵ در جایگاه‌ها توزیع نمی‌شود.

در تازه‌ترین اظهارات معاون پالایش و پخش وزارت نفت بدون توجه به وعده‌های گذشته گفت: در حال حاضر روزانه حدود ۵۵ میلیون لیتر بنزین در کشور تولید می‌شود که تمام این بنزین یورو۲ است، اما طبق برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته تا پایان سال ۱۳۹۱ ما ۴۱ میلیون لیتر بنزین یورو ۴ تولید خواهیم کرد. علاوه بر این تا پایان برنامهٔ پنجم توسعه بنزین یورو۴ ما به ۶۷. ۷ میلیون لیتر رسیده و بنزین معمولی به ۱۱. ۶ میلیون لیتر می‌رسد.

وی که در این نشست اعلام کرده بود برای تبدیل فرآورده‌های نفتی به فرآورده‌هایی باکیفیت بالا علاوه بر مشکلات مختلف، بخش مهمی از معضل، مربوط به نداشتن جایگاه برای عرضهٔ محصولات یورو۴ می‌شود، در پاسخ به این سوال که چگونه است که در روز ۲۹ دی‌ماه عرضهٔ سوخت یورو ۴ در تمام جایگاه‌های تهران صورت گرفت؟ خاطر نشان کرد: ما از ابتدا اعلام کردیم که عرضهٔ بنزین یورو ۴ حالت نمادین دارد. در آن زمان مسوولان کشور می‌خواستند بنزین بدون سرب عرضه شود تا مردم بدانند که چنین سوختی در کشور تولید می‌شود، اما توزیع این بنزین نیاز به مدتی زمان دارد و اگر به ما کمی وقت می‌دادند، می‌توانستیم با تسویه و لجن‌زدایی از مخازن موجود در جایگاه‌ها بنزین یورو۴ را عرضه کنیم، اما در شرایطی که این اتفاق نیفتد، مجبوریم بنزین یورو ۴ را روی بنزین یورو۲ تزریق کنیم که به این ترتیب بنزینی که به باک خودرو‌ها زده ‌شد، بین یورو ۲ و یورو۳ بوده است و حدود شش ماه طول می‌کشد که بنزین یورو۴ عرضه شود.

بنابر این با توجه به این اظهارات، اگر این وعده را تا ۶ ماه دیگر عملی شده فرض کنیم، عرضه خودرو با استانداردهای یورو ۴، تا ۶ ماه دیگر به تعویق می‌افتد. اما نکته این است که آیا بنزین عرضه شده توسط وزارت نفت، متناسب با استانداردهای یورو ۴ خواهد بود؟ برای پاسخ به این پرسش به سراغ یکی از مدیران شرکت مگاموتور سایپا که وظیفه تولید قوای محرکه خودرو متناسب با استانداردهای یورو ۴ در گروه سایپا را بر عهده دارد رفتیم.

آرش صدوقی مدیر طراحی سیستم‌های الکترونیکی تحقیق و توسعه مگاموتور با اشاره به اینکه همزمان با روز هــــوای پاک سال ۹۰، ۱۸ هزار لیتر بنزین Euro IV برای تست موتور خودرو‌های نمونه تولیدی مگاموتور تحویل گردید.

سوخت تحویلی ابتدا برای آزمایش و انجام تست به یک شرکت پژوهشی در تهران ارسال و به علت کالیبراسیون نامناسب بعضی از دستگاه‌ها نتایج مطلوبی حاصل نشد، سپس برای اخذ نتایج معتبر به یک مرکز بین المللی در آلمان ارسال گردید، که نتایج دریافتی یک پارام‌تر بحث انگیز داشت و آن هم PPM بالای گوگرد این بنزین بود که از سوخت یورو ۴ تجاری بالا‌تر بود.

برای سوخت واقعی و بین المللی PPM گوگرد ۱۰ می‌باشد اما با اغماض در برخی کشور‌ها تا PPM ۴۰ هم پذیرفته می‌شود که همین PPM ۴۰ هم باعث تخریب و کاهش طول عمر کاتالیست می‌شود ولی PPM سوخت آزمایش شده ۴۵ – ۴۰ بوده که در صورت مصرف در موتورهای یورو ۴ بعد از مدتی با افزایش آلایندگی، موتور خودرو خاصیت یورو ۴ را از دست می‌دهد.

به گفته مهندس صدوقی اگر در خودروی یورو ۴، بنزین یورو ۲ استفاده کنیم در شروع یک خودرو صفر کیلومتر نتایج خوبی و رضایت بخشی را نشان می‌دهد ولیکن بعداز پیمایش ۳ هزار کیلومتر خودرو از حالت یورو ۴ خارج می‌شود و با پیمایش ۵۰ هزار کیلومتر به سطح یورو ۲ و بعد از یورو ۲ هم پایین‌تر می‌آید و بنزین یورو ۲ موجب تخریب کاتالیست خودروی یورو ۴ می‌شود که بعد از مدتی باید کاتالیست تعویض گردد که این کاتالیست هزینه بالایی را به مشتری تحمیل می‌کند.